گودی کمر؛ انحنای رو به جلوی کمر و شکم
گودی کمر یا لوردوز را اگر بخواهیم شرح دهیم ابتدا باید از حالت کمر و شکم شروع کنیم. فردی را تصور کنید که وقتی از کنار به بدن او نگاه میکنیم شکم او به جلو آمده و کمر هم به دنبال شکم به داخل خم شده است. حالتی شبیه حرف c در شکم و پایین کمر افراد مبتلا شکل میگیرد. لوردوز یکی دیگر از اختلالهایی است که در ستون فقرات انسان ایجاد میشود. مهمترین تاثیر آن نافرمشدن بدن و احتمال بروز درد در پایین کمر است.
افراد زیادی به گودی کمر دچار هستند. اما به دلیل اینکه این آسیب در موارد زیادی بدون درد است، افراد مبتلا اقدامی هم برای درمان نمیکنند. مشکل اینجاست که لوردوز نهتنها زیبایی را از بدن انسان میگیرد، بلکه در درازمدت میتواند مشکلات جدیتری هم برای ستون فقرات ایجاد کند. در این مقاله از مرکز توانبخشی و فیزیوتراپی یزد به سراغ بیماری لوردوز رفتهایم. تا پایان مقاله با ما همراه باشید تا از ریز و درشت این بیماری و راه درمان آن آشنا شوید. در این مقاله همچنین در مورد علت درد در ناحیه گودی کمر صحبت خواهیم کرد.
گودی کمر چیست؟
برای آنکه بدانیم گودی کمر چیست، و اینکه چرا لوردوز بوجود میآید، یک بار ساختار ستون فقرات را بررسی میکنیم. اگر به تصویر رادیولوژی زاویه کناری بدن انسان نگاه کنید، ۴ قوس در ستون فقرات میبینید. بالاترین قوس در ناحیه گردنی قرار دارد. قوس بعدی در ناحیه سینهای، یک قوس در قسمت کمر و پایینترین قوس در قمست خاجی قرار دارد. علت وجود این قوسها به ایجاد توانایی در ستون فقرات برای نگهداشتن سر روی بدن بر میگردد. قوسها همچنین به حفظ تعادل بدن کمک میکنند و توانایی حرکات مختلف را به انسان میدهند. اما هرگونه تغییر در میزان طبیعی این قوسها باعث بروز یک آسیب یا بیماری خواهد شد. برای مثال زیاد شدن قوس در ناحیه گردنی باعث ایجاد کیفوز میشود. همچنین ایجاد قوس جانبی باعث بروز اسکولیوز میشود. اما گودی کمر یا لوردوز آسیبی است که در قوس ناحیه کمری ایجاد میشود. وقتی شکم و پایین کمر به سمت جلو متمایل میشوند، زاویه قوس کمر زیاد شده و لوردوز ایجاد میشود.
علائم لوردوز
اصلیترین نشانه بروز گودی کمر، تغییر در ظاهر افراد است. متمایل شدن کمر به سمت جلو اولین نشانه تغییر است. لوردوز همچنین باعث برآمدگی باسن و شکم میشود. باید توجه داشته باشید که در موارد زیادی این آسیب تنها ظاهر افراد را تغییر میدهد و درد ایجاد نمیکند. در مواردی از لوردوز، افراد مبتلا به این آسیب ممکن است برای خوابیدن روی یک سطح صاف دچار مشکل شوند. زیرا کمر به سختی روی زمین قرار میگیرد.
در موارد پیشرفته و حاد لوردوز، سر و کله دردها مخصوصا کمردرد هم پیدا میشود. در واقع لوردوز حاد میتواند علائم زیر را به همراه داشته باشد:
- درد در پایین کمر
- بیحسی و مورمورشدن کمر و پاها
- دردهای سیاتیکی که از کمر به باسن و پایین پا ها کشیده میشود
علت درد ناحیه قوس کمر چیست؟
همانطور که گفتیم گودی کمر باعث تغییر شکل طبیعی ستون مهرهها میشود. این تغییر ممکن است باعث اعمال فشار به عصب سیاتیک شود. در این حالت نشانههای درد سیاتیک به دنبال لوردوز خواهند آمد. در این شرایط لوردوز حتی میتواند باعث بیاختیاری در کنترل ادرار و مدفوع شود. همچنین درد ناگهانی و ضعف شدید در پاها هم ممکن است بوجود آید. با بروز چنین علائمی باید به صورت اورژانسی برای درمان بیماری اقدام کرد.
علت بروز گودی کمر
گودی کمر بر اثر عوامل زیادی میتواند ایجاد شود. از زمینههای ژنتیکی گرفته تا رعایتنکردن حالتهای صحیح بدن در بروز آن دخیل هستند. در ادامه مهمترین دلایل ایجاد آن را بررسی میکنیم:
ضربه یا جراحت:
ضربه یا شکستگی استخوانها میتواند به ستون فقرات آسیب بزند. این نوع آسیبها ممکن است باعث تغییر شکل ستون فقرات و بروز لوردوز شود.
پوکی استخوان:
این بیماری هم به نوبه خود موجب ضعیفشدن استخوانها میشود. بالارفتن احتمال شکستگی و تغییر شکل ستون فقرات پیامد داشتن استخوانهای ضعیف است.
گودی کمر مادرزادی:
عامل وراثت هم تاثیری جدی بر بروز گودی کمر دارد. از یک طرف ژنتیک بر شکلگیری ساختار ستون فقرات اثر دارد و از سوی دیگر ابتلا به برخی بیماریهای ژنتیکی مثل آکندروپلازی میتواند عامل لوردوز باشد. آکندروپلازی بیماریای است که بر رشد غضروفها تاثیر منفی میگذارد و معمولا در مرحله رشد ستون فقرات در دوران کودکی اتفاق میافتد.
گودی کمر وضعیتی:
رعایتنکردن حالت صحیح بدن هم از جمله مهمترین عواملی است که میتواند باعث لوردوز شود. در این مورد معمولا حالت نامناسب نشستن عامل بروز آسیب میشود. لمدادن روی مبل و صندلی، فشاری به سمت جلو روی کمر وارد میکند. این وضعیت در درازمدت به گودی کمر منجر میشود. همچنین اضافه وزن و داشتن عضلات شکمی ضعیف عضلات کمر را تحت کشش قرار میدهند. در نتیجه کمر به سمت جلو متمایل میشود.
مشکلات عصبی عضلانی:
برخی بیماریهای عضلانی مثل دیستروفی و فلج مغزی هم باعث بروز لوردوز میشوند.
مشکلات پس از جراحی:
برخی عملهای جراحی مثل لامینکتومی یا ریزوتومی وضعیتی ناپایدار در ستون فقرات ایجاد میکنند. این وضعیت میتواند انحنای کمری ستون فقرات را زیاد کند.
لوردوز ثانویه:
در برخی موارد در نتیجه ابتلا به یک ناهنجاری در کمر، لوردوزیس ایجاد میشود. مثلا در صورت بروز کیفوز، عضلات پایین کمر تحت کشش قرار میگیرند. برخی آسیبها در مفاصل لگن هم باعث فشار به قسمت کمری ستون فقرات میشوند. این حالتها به عاملی برای بروز لوردوز تبدیل میشوند.
اضافه وزن:
داشتن اضافه وزن نقطه ثقل بدن را تغییر میدهد. درنتیجه بدن مجبور میشود برای حفظ تعادل از حالت طبیعی خارج شود. معمولا در این شرایط بالای کمر به عقب خم شده و زمینه لازم برای گودی کمر فراهم میشود.
جابهجایی مهرهها:
در این آسیب یکی از مهرههای ستون فقرات لغزیده و بر روی مهره دیگر میافتد. در صورتی که این مشکل در مهرههای پایینی کمر بوجود آید، احتمال بروز لوردوز بالا است.
تشخیص لوردوز
پزشکها معمولا با نگاه به راستای بدن بیمار از زاویه کناری، متوجه بروز گودی کمر میشوند. با این حال ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق آسیب، آزمایشهای تشخیصی مثل رادیولوژی، سیتیاسکن و امآرآی را تجویز کند. این تصویربرداریها میزان دقیق انحنای کمر را نشان میدهند. فارغ از آزمایشهای پزشکی خودتان هم میتوانید بروز این آسیب را تشخیص دهید. کافی است روی یک سطح صاف دراز بکشید. یا کنار یک دیوار بایستید. اگر دستتان از فاصله بین کمر و سطح صاف یا دیوار به راحتی عبور کرد، گودی کمر شما زیاد است.
درمان گودی کمر
چنانچه میزان گودی کمر به اندازهای نباشد که درد و ناراحتی ایجاد کند، نیاز چندانی به دخالت پزشک نیست. موارد این چنینی را با ورزش و رعایت حالت صحیح بدن میتوان درمان کرد. اما در صورتی که میزان گودی کمر زیاد باشد، پزشک بر اساس علت بروز آسیب، درمان مناسب را تجویز میکند. برای مثال لوردوزهای وضعیتی که به علت ضعف عضلات و یا اضافه وزن ایجاد میشوند، با درمانهای فیزیکی و کاهش وزن قابل درمان هستند. در مواردی که لوردوز در کودکان بروز پیدا کرده، پزشک استفاده از بریس را توصیه میکند. بریس از پیشرفت لوردوز در دوران رشد کودک جلوگیری میکند. در صورتی که لوردوز باعث ایجاد درد شده باشد، داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن میتواند مفید باشد.
معمولا درصد بالایی از مبتلایان به لوردوز با درمانهای فیزیوتراپی درمان میشوند. اما درصد کمی از مبتلایان که لوردوز آنها به مراحل حاد رسیده و در حال پیشرفت است، به جراحی نیاز پیدا میکنند. در جراحی لوردوز، میلههای فلزی به استخوانها وصل میشود تا ستون فقرات را در راستای طبیعی نگه دارد.
پیشگیری و رفع گودی کمر
برای پیشگیری از لوردوز بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
- حالت صحیح بدن را به خصوص در زمان نشستن رعایت کنید
- برای نشستن از صندلیهایی استفاده کنید که پشتی دارند و کمر را به خوبی حمایت میکنند
- سعی کنید موقع نشستن روی صندلی یا مبل از لمدادن خودداری کنید
- انجام تمرینات ورزشی که عضلات هسته مرکزی بدن یا core را تقویت میکنند، در پیشگیری از گودی کمر بسیار موثر هستند
- داشتن وزن متعادل نهتنها به رفع گودی کمر کمک میکند، بلکه سلامت کلی ستون فقرات را در پی دارد
ورزش برای گودی کمر
در پایان این مطلب تعدادی از تمرینات ورزشی مناسب برای رفع گودی کمر را معرفی میکنیم. این تمرینات با تقویت عضلات هسته مرکزی یا core ستون فقرات را حمایت میکنند. در نتیجه کمر در حالت طبیعی خود قرار میگیرد.
تمرین ورزشی برای اصلاح گودی کمر(۱)
روی زانوی چپ زانو زده و زانوی راست را با زاویه ۹۰ درجه مقابل بدن قرار دهید. سر و کمر را صاف بگیرید. لگن را به آرامی به سمت جلو بکشید و ۳۰ ثانیه نگه دارید. این حرکت را برای هر پا ۲ یا ۳ بار انجام دهید
تمرین ورزشی برای اصلاح گودی کمر(۲)
در حالت چهار دست و پا قرار گیرید. به آرامی با بازدم ستون فقرات را به سمت بالا گرد کنید. سر را پایین آورده و ۱۰ ثانیه صبر کنید. سپس با دم شکم را به پایین بیاورید و سر را بالا ببرید.۱۰ ثانیه هم در این حالت بمانید. این حرکت را به طور متناوب ۵ بار تکرار کنید.
تمرین ورزشی برای اصلاح گودی کمر(۳)
ابتدا به پشت دراز بکشید. زانوها را خم کرده تا کف پا روی زمین باشد. عضلات شکم را منقبض کنید. همچنین عضلات کف لگن را منقبض کنید(مثل وقتی که ادرار خود را نگه میدارید) حالا لگن را از زمین بلند کنید و برگردید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
تمرین ورزشی برای اصلاح گودی کمر(۴)
در حالت چهار دست و پا قرار گیرید. طوریکه دستها زیر شانه و زانوها زیر رانها قرار گیرند. حالا با راستکردن زانو و هلدادن پاشنه پا به عقب، سعی کنید پاها را کاملا صاف کنید. در این حالت باید همه بدن در یک راستا قرار گیرند. ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید و به حالت اول برگردید.
تمرین ورزشی برای اصلاح گودی کمر(۵)
به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید. دست ها را کنار بدن نگه دارید. عضلات شکم و باسن را منقبض کنید. حالا به آرامی لگن را از زمین بلند کنید تا کمر و ران ها در یک راستا قرار گیرند. سپس کمر را به آرامی روی زمین بگذارید. این حرکت را ۵ بار تکرار کنید.
تمرین ورزشی برای اصلاح گودی کمر(۶)
ابتدا به پشت دراز بکشید و زانو ها را خم کنید. حالا زانو ها را به سمت قفسه سینه جمع کنید و با دو دست نگه دارید. ۳ ثانیه در این حالت نگه دارید و به حالت اول برگردید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید