طب سوزنی، درمانی از پشت دیوار چین
طب سوزنی را اگر یک روش درمانی رازآلود بنامیم، سخنی پر بیراه نگفته ایم. طبی که از تاریخی چند هزار ساله بهره می برد، فلسفه ای شگرف در دل خود دارد اما با دنیای مدرن امروزی همخوانی پیدا کرده است. طب سوزنی این روزها اگرچه یک روش سنتی شناخته می شود اما در دنیای پزشکی کاربردهای گسترده ای پیدا کرده و مورد استقبال زیاد بیماران مختلف از جمله بیماران اسکلتی عضلانی قرار دارد.
طب سوزنی روشی است که با فرو بردن سوزن های بسیار ریز در بدن بیمار کار می کند. این سوزن ها در نقاط خاصی از بدن وارد می شوند. نقاطی که در سنت طبی چین به دقت مشخص شده اند. با واردشدن سوزن ها در این نقاط، بدن به آنها واکنش نشان می دهد. در نتیجه کاهش دردهای مزمن، کاهش استرس و اضطراب، افزایش جریان خون و دیگر مزایای آن بروز پیدا می کند.
با ما در این مقاله همراه باشید تا با طب سوزنی و کاربرد آن در کاهش درد و درمان بیماری های اسکلتی عضلانی بیشتر آشنا شوید.
طب سوزنی از کجا می آید؟
طب سوزنی میراثی از فرهنگ شرق آسیا است. آن را با تاریخچه ای چند هزار ساله معرفی کرده اند. گفته می شود آثاری پنج هزار ساله از وجود طب سوزنی در چین پیدا شده است. البته در دوران باستان به جای سوزن از سنگ های سوزنی شکل باریک استفاده می کرده اند و طب سوزنی را انجام می داده اند.
این روش سنتی از دوران باستان در چین رواج داشته تا اینکه در قرن بیستم در جریان سفر رییس جمهور آمریکا به کشور چین، یکی از خبرنگاران همراه از طب سوزنی استفاده کرد. اثر مثبتی که طب سوزنی در رفع مشکل خبرنگار داشت باعث شد او در بازگشت به آمریکا گزارشی درمورد طب سوزنی بنویسد.
بدین ترتیب طب سوزنی به دنیای مدرن غرب معرفی شد. پس از آن با شهرت بیشتر این روش سنتی، مطالعات علمی بر روی آن آغاز شد. امروزه طب سوزنی به یکی از روش های طبی محبوب در سراسر دنیا تبدیل شده است. این روش هم در مطالعات علمی و هم در تجربه بیماران، اثرات مثبتی در کاهش درد و بهبود بیماری ها نشان داده است.
فلسفه طب سوزنی چیست؟
در فرهنگ سنتی چین اعتقاد بر این است که دو نیروی یین و یانگ جهان هستی را به پیش می رانند. هرگاه این دو نیرو در تعادل باشند جهان در صلح و آرامش است و اگر تعادل آنها بهم بخورد، ناراحتی و اختلال ایجاد می شود. در بدن انسان هم به عنوان جزیی از جهان هستی این دو نیرو حضور دارند که تعادل آنها سلامت انسان را در پی دارد. در صورت بر هم خوردن تعادل، سر و کله بیماری های مختلف پیدا می شود.
چینی ها همچنین معتقدند انرژی حیات به نام «شی» در بدن جریان دارد. مسیرهایی که این انرژی در آن جریان دارد، مریدیان نام دارند. جریان روان این انرژی، تعادل یین و یانگ را برقرار می کند. اما اگر در مریدیان انسدادی ایجاد شود، تعادل بهم می خورد و بیماری بوجود می آید.
در طب سوزنی با وارد کردن سوزن در نقاط گرفتگی تلاش می شود، انسداد برطرف شود. طبق نقشه هایی که از سنت طب سوزنی چین به یادگار مانده برای هر آسیب یا بیماری در بدن، نقاطی جهت وارد کردن سوزن ها مشخص شده است.
طب سوزنی و علم پزشکی
هنوز نمی توان رابطه ای خطی بین طب سوزنی و علم پزشکی برقرار کرد. چرا که برخی پزشکان از طب سوزنی برای درمان بیماران استفاده می کنند. اما برخی از پزشکان هم آن را روشی شبه علمی می دانند. با وجود اختلاف نظرها در مورد طب سوزنی، بر روی استفاده از آن به عنوان یک درمان مکمل اجماع نظر وجود دارد. طب سوزنی معمولا برای تسکین دردها، التهاب، استرس و اضطراب به کار می رود.
آشنایی با روش سوزن خشک
امروزه همه متخصصین از طب سوزنی سنتی استفاده نمی کنند بلکه روش سوزن خشک جایگزین روش سنتی شده است. روش سوزن خشک هم بسیار شبیه طب سنتی است اما نقاط وارد کردن سوزن ها تفاوت دارد. در روش سوزن خشک همچنین اصول پزشکی جایگزین فلسفه سنتی شده است.
اساس روش سوزن خشک بر رفع گرفتگی در نقاط ماشه ای استوار است. از این روش برای درمان دردهای عضلانی و مشکلات مایوفاشیال استفاده می‌شود.
بافت فاشیا، لایه ای است در زیر پوست که استخوان ها را به عضلات متصل می کند. اگربه دلایلی مثل حالت نامناسب بدن یا فشار بیش از حد به یکی از عضلات، قسمتی از لایه فاشیا جمع شود و یا دچار گره شود، در همان قسمت یا در جایی دیگر از بدن دردهای عضلانی مایوفاشیال ایجاد می شود. در روش سوزن خشک با واردکردن سوزن به این نقاط، سعی می شود گرفتگی ها برطرف شده و درد تسکین یابد.
سوزن خشک ترشح اندورفین و کورتیزول را در خون افزایش می دهد که منجر به کاهش درد و التهاب در نقاط آسیب‌دیده می شود. همچنین باعث تحریک تولید کلاژن در بافت ها شده که به ترمیم سریع تر عضلات کمک می کند.
تفاوت سوزن خشک با طب سوزنی در چیست؟
همانطور که گفتیم تکنیک سوزن خشک را می توان روش علمی طب سوزنی دانست. به همین دلیل سوزن خشک به جای فلسفه تعادل در بدن، بر سازوکار علمی عملکرد بدن تکیه دارد. طب سوزنی برای درمان انواع بیماری ها استفاده می شود اما تکنیک سوزن خشک برای درمان بیماری های اسکلتی عضلانی به کار می رود. در طب سنتی تعدادی سوزن را همزمان در نقاط مختلف بدن وارد می کنند تا انسداد در مریدیان را برطرف کنند. اما در روش سوزن خشک یک سوزن را چندین بار و به طور عمیق وارد قسمتی از بافت بدن می کنند. سوزن خشک با واردشدن به بافت، نقاط تحریک شده سلولهای عضلانی را غیرفعال می کند و از این طریق درد را کاهش می دهد. اما طب سنتی بیشتر بر ترشح هورمون های ضد درد در بدن تاکید دارد.
سوزن خشک برای کدام آسیب های حرکتی مفید است؟
- آسیب های ورزشی ناشی از فشار بیش ار حد به عضلات
- آسیب دیدگی های بر اثر ضربه و تصادف
- دردهای ران و عضلات همسترینگ
- گرفتگی و اسپاسم های عضلانی
- دردهای باسن و نشیمنگاه
- آسیب مفصل گیجگاهی
- دردهای بعد از جراحی
- تاندونیت حاد و مزمن
- کشیدگی تاندون ها
- دردهای کف و مچ پا
- سندرم تونل کارپال
- سردردهای تنشی
- درهای ناحیه زانو
- دردهای ساق پا
- درد ناحیه لگن
- انواع کمر درد
- شانه یخ زده
- درد مفاصل
- تنیس البو
- گلف البو
- و….
سوزن خشک برای چه افرادی نباید استفاده شود؟
- افرادی که مشکلات انعقاد خون دارند یا داروهای انعقاد خون مصرف می کنند
- افرادی که به تازگی عمل جراحی انجام داده اند
- افرادی که فشار خون بالا یا پایین دارند
- افرادی که ترس شدید از سوزن دارند
- افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی
- افراد مبتلا به بیماری های عروقی
- خانم ها در دوران قاعدگی
- افراد مبتلا به روماتیسم
- افراد مبتلا به دیابت
- کودکان زیر ۱۲ سال
- زنان باردار
چند جلسه سوزن خشک برای هر بیماری نیاز است؟
با مراجعه بیمار به کلینیک فیزیوتراپی، درمانگر ابتدا با گرفتن شرح حال بیمار و بررسی سوابق پزشکی او، آسیب رخ داده را تشخیص می دهد. در مرحله بعد بر اساس وضعیت بیمار، نوع و شدت آسیب ایجاد شده روش درمانی مناسب بیمار را تجویز می کند که این روش می تواند سوزن خشک باشد.
تعداد جلسات نیز بر اساس شدت آسیب تعیین می شود. معمولا حداقل ۳ تا ۴ جلسه برای درمان آسیب هر قسمت از بدن در نظر گرفته می شود که معمولا هر هفته دو بار انجام می شود. البته بسیاری از بیماران پس از گذشت یک یا دو جلسه احساس بهبودی قابل توجهی دارند. اما لازم است دوره درمان کامل گذرانده شود.
عوارض سوزن خشک یا طب سوزنی
طب سوزنی یا سوزن خشک معمولا عوارض شدیدی ندارد. تنها ممکن است احساس کرختی و کوفتگی موقتی در محل فروبردن سوزن ها ایجاد شود. در موارد نادری هم ممکن است کبودی به وجود آید. البته این عوارض در نهایت تا دو روز رفع می شوند. معمولا درد چندانی در محل فروبردن سوزن ها احساس نمی شود. بلکه بیماران در محل سوزن ها حسی شبیه سوزش و خارش حس می کنند.
جمع بندی
سوزن خشک تکنیکی درمانی در فیزیوتراپی است که از طب سوزنی سنتی گرفته شده و برای درمان آسیب های اسکلتی عضلانی به کار می رود. این روش عوارض و خطر بسیار کمی دارد و برای اکثر آسیب های حرکتی قابل استفاده است اما برای رفع گرفتگی نقاط ماشه ای و دردهای مایوفاشیال بیشترین تاثیر را دارد.
مرکز توانبخشی و فیزیوتراپی یزد به عنوان اولین مرکز فیزیوتراپی یزد با بهره گیری از متخصصین باتجربه و با دانش روز فیزیوتراپی، تکنیک سوزن خشک را هم به عنوان بخشی از خدمات درمانی به بیماران ارائه می کند.