آشنایی با بیماری شانه یخزده
تصور کنید صبح از خواب بیدار می شوید و در حال آماده شدن برای شروع کارهای روزمره هستید. در اولین حرکتهایی که با دستتان انجام میدهید، مثلا وقتی میخواهید لباس بپوشید، متوجه سفتی شانه میشوید. به طوریکه از حرکتدادن مفصل شانه ناتوان هستید. این شرایط نشاندهنده بروز شانه یخ زده در شما است. آسیبی که مفصل شانه را درگیر کرده و باعث درد و گرفتگی در شانه میشود.
شانه از پیچیدهترین مفصلهای بدن انسان است. این مفصل علاوه بر آنکه باعث حرکت بازوها به جلو و عقب میشود، میتواند آن را به سمت کنار بدن هم حرکت دهد. در واقع مفصل شانه توانایی حرکت بازو در دو محور را ایجاد کرده است. به همین دلیل اهمیت شانه برای انجام کارهای روزمره به شدت زیاد است. هرگونه محدودیت در دامنه حرکتی مفصل شانه میتواند بر روند زندگی عادی فرد اختلال ایجاد کند. به خصوص اگر محدودیت حرکت با درد همراه باشد. در این مقاله از سایت مرکز توانبخشی و فیزیوتراپی یزد به بررسی بیماری شانه یخ زده، علائم و علت بروز آن پرداختهایم و راههای درمان آن را بررسی کردهایم. اگر شما هم با خشکی و درد در شانه مواجه هستید و نسبت به بروز شانه یخ زده مشکوک هستید، این مقاله را از دست ندهید.
شانه یخ زده چیست؟
شانه یخ زده که به عنوان کپسولیت چسبنده شانه هم شناخته میشود، وضعیتی است که با درد و گرفتگی در مفصل شانه ظاهر میشود. معمولا علائم آن به مرور بروز پیدا میکنند و در طول زمان بدتر میشوند. سپس بین یک تا سه سال بعد به طور خودبهخود بهبود پیدا میکنند. خطر ابتلا به بیماری برای افرادی که در دوره ریکاوری بیماری به سر میبرند و نباید بازوها را حرکت دهند، بیشتر میشود. برای مثال کسانی که سکته مغزی داشتهاند در معرض ابتلا به یخزدگی شانه قرار دارند. برای آنکه بدانیم شانه یخزده چیست، بهتر است ابتدا با ساختار شانه آشنا شویم.
شانه از سه استخوان تشکیل شده که با هم یک مفصل را تشکیل میدهند. این سه استخوان شامل استخوان بازو، استخوان کتف و استخوان ترقوه میشود. در این مفصل همچنین بافتی وجود دارد که همه اجزا را بهم متصل میکند. این بافت را کپسول شانه مینامند. در بیماری شانه یخ زده، این کپسول ضخیم و تنگ میشود. به طوریکه حرکت دادن آن بسیار سخت است. همچنین نوارهایی از بافت اسکار در مفصل تشکیل میشود. ضمن اینکه مایع سینوویال که باعث روانشدن حرکت مفصل میشود، کاهش مییابد. در نتیجه حرکت مفصل شانه بیش از پیش محدود میشود. درمان شانه یخ زده با استفاده از روشهای تمرین درمانی، داروهای ضد درد، تزریق داروهای کورتونی به داخل مفصل و در موارد نادری عمل جراحی انجام میشود. معمولا یخزدگی شانه پس از درمان دوباره در همان شانه بروز نمییابد اما در مواردی دیده شده که در شانه مخالف بروز پیدا کرده است.
نشانهها و علائم شانه یخ زده
شانه یخ زده معمولا به مرور در بدن پیشرفت میکند. پیشرفت این بیماری در سه مرحله اتفاق میافتد و هر مرحله چند ماه طول میکشد. این سه مرحله شامل موارد زیر است:
مرحله انجماد
در این مرحله هر حرکت شانه با درد همراه است. کم کم دامنه حرکتی شانه هم محدود میشود. درد ناشی از این بیماری در شبها بیشتر میشود. به طوریکه گاهی موجب اختلال در خواب میشود.
مرحله یخزدگی
در این مرحله درد شانه ممکن است رو به کاهش برود. اما با این حال شانه سفتتر شده و استفاده از آن باز هم سختتر میشود.
مرحله ذوبشدن
در این مرحله دامنه حرکات شانه رو به بهبود میرود و اثری از درد نیست.
علت یخزدگی شانه
استخوانها، رباطها و تاندونهایی که شانه را تشکیل میدهند، توسط کپسول شانه احاطه شدهاند. این کپسول در واقع بافتی است که این اجزا را بهم متصل میکند. یخ زدگی شانه در واقع زمانی اتفاق میافتد که این بافت در اطراف مفصل شانه ضخیم شده و مانع حرکت عادی آن میشود.
پزشکان هنوز مطمئن نیستند چه چیزی باعث میشود برخی افراد به شانه یخ زده مبتلا شوند. اما به نظر میرسد ابتلا به دیابت یکی از زمینههای ایجاد این آسیب است. همچنین افرادی که به دلایلی مجبورند مدتی شانه خود را بیحرکت نگه دارند، مثل کسانی که عمل جراحی کردهاند یا شکستگی دست داشتهاند، بیشتر در معرض ابتلا به یخزدگی شانه هستند.
چه عواملی ریسک ابتلا به شانه یخ زده را بیشتر میکند
برخی عوامل احتمال به وجود آمدن شانه یخ زده را بیشتر میکنند. در ادامه تعدادی از این عوامل را بررسی میکنیم:
سن و جنسیت
افراد ۴۰ سال به بالا مخصوصا زنان بیشتر در معرض ابتلا هستند
بیتحرکی یا کمتحرکی
افرادی که برای مدت طولانی فعالیت کمی داشتهاند و شانههایشان بیتحرک بوده، بیشتر به یخ زدگی شانه مبتلا میشوند. بیتحرکی میتواند در نتیجه آسیب به عضلات روتاتور کاف، شکستگی بازو، سکته و عمل جراحی اتفاق بیفتد.
علاوه بر این ابتلا به برخی بیماریها زمینه مناسبی برای ایجاد شانه یخ زده فراهم میکند. مهمترین این بیماریها شامل موارد زیر است:
- دیابت
- پارکینسون
- بیماری سل
- پرکاری تیروئید
- کمکاری تیروئید
- بیماریهای قلبی عروقی
تشخیص شانه یخ زده
پزشک در مراجعه بیمار ابتدا به ارزیابی فیزیکی شانه بیمار میپردازد. برای این کار پزشک از شما میخواهد بازوی خود را به حالتهای مختلف حرکت دهید تا وجود درد را چک کرده و میزان دامنه حرکت فعال شانه را ارزیابی کند. سپس پزشک از شما میخواهد عضلات خود را شل کنید تا بتواند دست شما را حرکت دهد. هدف از این کار ارزیابی دامنه حرکت غیرفعال شانه است. زیرا شانه یخ زده هم دامنه حرکت فعال و هم دامنه حرکت غیرفعال شانه را محدود میکند.
شانه یخ زده در اکثر موارد از روی علائم و با ارزیابی فیزیکی قابل تشخیص است اما ممکن است در برخی موارد پزشک آزمایشهای تصویربرداری را هم تجویز کند. رادیولوژی و امآرآی رایجترین روشهای تصویربرداری است که برای تشخیص شانه یخ زده به کار میرود.
درمان شانه یخ زده
هدف درمانهایی که برای یخ زدگی شانه به کار میرود، این است که در ابتدا درد بیمار کنترل شود و در ادامه تا جای ممکن دامنه حرکتی کامل شانه بازگردانده شود. در ادامه درمانهای مرسوم برای یخ زدگی شانه را مرور میکنیم:
درمان دارویی
داروهای ضد درد بدون نسخه مثل آسپرین و ایبوپروفن میتوانند تا حد زیادی درد و التهاب ناشی از شانه یخ زده را تسکین دهند. البته در مواردی هم ممکن است این داروها کافی نباشند و پزشک داروهای ضددرد و ضدالتهاب قویتری مثل داروهای استروئیدی را تجویز کند.
تزریق کورتیکواستروئید
در صورتی که روشهای بالا برای درمان یخ زدگی شانه جواب ندهد، پزشک روشهای تهاجمیتری را اتخاب میکند. از جمله این روشها تزریق داروهای کورتیکواستروئید در مفصل شانه است. تزریق این داروها باعث تسکین درد و افزایش دامنه حرکت شانه میشود. مخصوصا اگر این کار در مراحل اولیه بروز بیماری انجام شود، نتیجه بهتری میدهد.
انبساط مفصل
تزریق آب استریل به داخل کپسول مفصل میتواند باعث کشش بافت آن شده و حرکت مفصل را راحتتر کند.
تمرین درمانی
تمرین درمانی از جمله روشهای متداول فیزیوتراپی است که در آن فیزیوتراپیست یک برنامه ورزشی اختصاصی برای شما طراحی میکند. هدف از این تمرینات بازگرداندن شانه آسیبدیده به دامنه حرکت طبیعی خود است. فیزیوتراپیست معمولا تمرینات را به شما آموزش داده و در انجام آنها به شما کمک میکند. سپس باید تمرینات را در خانه هم انجام دهید. در صورتی که به انجام صحیح ورزشها پایبند باشید، نتیجه خوبی در بازگرداندن دامنه حرکتی شانه خواهید دید.
لیزردرمانی
لیزردرمانی روشی است که در آن پرتوهای پرانرژی نور مادون قرمز به بافتها وارد میشود. این پرتوها باعث میشوند سلولها در بافت آسیبدیده انرژی لازم برای ترمیم خود را بدست آورند. در نتیجه روند بهبودی با سرعت بیشتری انجام میشود.
شاک ویو
شاک ویو امواج الکترومغناطیس را وارد بدن میکند. این امواج سلولهای بافت آسیبدیده را تحریک میکنند تا به ترمیم آسیب بپردازند. شاک ویو یکی از کمخطرترین و بدونعوارضترین روشهای درمانی است. این روشها در ازبینبردن خارهای استخوانی هم تاثیر خوبی دارد.
سوزن خشک
سوزن خشک درواقع نوع مدرنشده طب سوزنی است. در این روش سوزنهایی در نقاط مختلف بدن وارد میشود. این سوزنها گردش خون را در بافت آسیبدیده زیاد میکند. در نتیجه درد و ناراحتی آن کم شده و سرعت بهبود بیشتر میشود.
عمل جراحی شانه یخ زده
به ندرت پیش میآید که برای شانه یخ زده عمل جراحی تجویز شود. اما در صورتی که هیچ یک از روشهای گفته شده برای درمان شانه یخ زده جواب ندهد، ممکن است عمل جراحی در نظر گرفته شود. در یک روش جراحی پس از بیهوشی بیمار، پزشک اقدام به حرکتدادن و دستکاری شانه میکند تا بافت اسکار مفصل شانه را از بین ببرد. در برخی موارد از آرتروسکوپ برای ورود به مفصل شانه و از بینبردن چسبندگی مفصل استفاده میشود. آرتورسکوپ ابزار کوچکی است که یک دوربین در سر آن قرار دارد و با یک برش کوچک وارد مفصل شانه میشود. پس از انجام عمل جراحی بلافاصله انجام فیزیوتراپی برای بیمار شروع میشود. در موارد نادری هم در صورتی که خار استخوانی در شانه ایجاد شده باشد، نیاز به برش بیشتر شانه و عمل جراحی باز است.
پیشگیری از شانه یخ زده
یکی از مهمترین عواملی که باعث ایجاد شانه یخ زده میشود، کمتحرکی است. اگر در دوره ریکاوری عمل جراحی یا سکته مغزی هستید یا به هر دلیل باید بازوهای خود را حرکت ندهید، بهتر است از پزشک خود بخواهید تعدادی تمرینات ورزشی را برای ایجاد کمی تحرک در شانهها به شما معرفی کند. همچنین به طور کلی انجام ورزشهایی که به تقویت عضلات شانه و افزایش دامنه حرکت آن کمک میکنند، برای پیشگیری از بروز یخ زدگی شانه بسیار موثر است.
جمعبندی
شانه یخ زده بیماری است که در اثر ضخیمشدن و تنگشدن کپسول شانه ایجاد میشود. در این بیماری دامنه حرکت شانه را محدود میکند و در مواردی باعث درد در شانه میشود. کمتحرکی از مهمترین دلایل بروز یخزدگی شانه است. با استفاده از روشهای فیزیوتراپی و داروهای ضددرد میتوان به تسکین علائم و درمان بیماری پرداخت. در موارد نادری ممکن است نیاز به عمل جراحی برای درمان آن باشد. همچنین با استفاده از ورزشهای تقویتی و کششی میتوان از یخزدگی شانه پیشگیری کرد.
منبع: healthline