آرتروز کمر؛ التهاب در ستون فقرات
هرچند آرتروز در هر مفصلی از بدن می تواند بوجود آید اما بیشتر در قسمت‌هایی از بدن که وزن را تحمل می‌کنند، دیده می‌شود. از آنجا که کمر و ستون فقرات نقش مهمی در تحمل وزن و حفظ تعادل بدن دارند، فشار زیادی بر روی مفصل‌های آنها وارد می‌شود. همین موضوع زمینه بروز آرتروز ستون فقرات یا آرتروز کمر را فراهم می‌کند. آرتروز کمر در سنین بالا بیشتر خود را نشان می‌دهد و زمینه‌های ارثی در ایجاد آن نقش دارند، اما به هرحال همه ما در معرض ابتلا به آن هستیم.
آرتروز ستون فقرات بیماری است که در اثر التهاب مفاصل فاست ستون فقرات یا مفاصل ساکرولیاک بین ستون فقرات و لگن ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند در اثر اختلالات خودایمنی، عفونت، ساییدگی و پارگی رباط‌ها و… ایجاد شود. التهاب ایجادشده همچنین ممکن است بر محل اتصال رباط‌ها و تاندون‌ها به ستون فقرات تاثیر بگذارند. بسته به اینکه آرتروز در کدام قسمت ستون فقرات اتفاق بیفتد، می‌تواند باعث درد در کمر یا گردن شده که در مواردی هم تبدیل به دردهایی مزمن می‌شود. در این مقاله از مرکز توانبحشی و فیزیوتراپی یزد قصد داریم به بررسی آرتروز در ناحیه کمر ستون فقرات بپردازیم. اگر شما هم می‌خواهید بدانید آرتروز کمر چیست و چگونه درمان می‌شود تا پایان با ما همراه باشید.
آرتروز کمر چیست؟
آرتروز کمر در واقع همان آرتروز قسمت کمری ستون فقرات است. آرتروز کمر در واقع به خودی خود یک بیماری نیست. از آنجا که بسیاری از علائم آرتروز ستون فقرات در ناحیه کمر بروز پیدا می‌کند، در میان مردم به آرتروز کمر مشهور شده است. برای آنکه درک بهتر و روشن‌تر بدانیم آتروز کمر چیست و آیا تفاوتی با آرتروز ستون فقرات دارد، بهتر است با جزییات بیشتری به ستون فقرات نگاه کنیم.
ستون فقرات انسان دارای چهار قسمت اصلی است. ناحیه گردنی، ناحیه سینه‌ای، ناحیه کمری و ناحیه خاجی چهار قسمت اصلی ستون فقرات هستند. مفصل‌های هر کدام از این قسمت‌ها می‌توانند دچار آرتروز شوند که به همه آنها آرتروز ستون فقرات گفته می‌شود. اما آرتروزی که در ناحیه کمری ستون فقرات ایجاد شده باشد، معمولا به عنوان آرتروز کمر شناخته می‌شود. بیماری استئوآرتریت شایع‌ترین علت دردهای آرتروزی کمر است. تخمین زده می‌شود حدود ۵۰ میلیون نفر در آمریکا به آرتروز ستون فقرات مبتلا باشند. از این‌رو به جرات می‌توان گفت انسان‌های زیادی در طول عمر خود تجربه دردهای آرتروزی در کمر را داشته‌اند.
علائم آرتروز کمر
حالا که دانستیم آرتروز کمر چیست، می‌توانیم به بررسی علائم آن بپردازیم. آرتروز در ناحیه کمر ستون فقرات باعث می‌شود کمر درد طولانی مدت و مزمنی را در قسمت پایین ستون فقرات احساس کنید. ناحیه ای که به قسمت کمری ستون فقرات معروف است و پنج یا شش مهره از ستون فقرات را شامل می‌شود. در برخی افراد مبتلا به آرتروز کمر، پس از فعالیت احساس سوزش در کمر دیده می‌شود. همچنین سفتی عضلات کمر پس از بیدارشدن از خواب هم در برخی افراد وجود دارد.
دیگر علام آرتروز ستون فقرات شامل موارد زیر است:
- اسپاسم و گرفتگی در عضلات
- صدا دادن مفاصلی که درد دارند
- کاهش دامنه حرکتی ستون فقرات
علل بروز آرتروز کمر
آرتروز یک عنوان کلی است که برای انواعی از بیماری‌های التهاب مفصل‌ها به کار می‌رود. البته این بیماری‌ها همه از یک خانواده هستند اما تفاوت‌هایی با هم دارند. آرتروز کمر ممکن است در اثر هر کدام از این بیماری‌ها ایجاد شود. در ادامه به بررسی چند نوع آرتروز شایع کمر می‌پردازیم. با شناخت آنها بهتر می‌توان فهمید علت بروز آرتروز کمر چیست.
استئوآرتریت
در بیماری استئوآرتریت معمولا غضروف‌های پوشاننده مفصل‌های فاست تحلیل می‌روند. مفصل‌های فاست، مفصل‌هایی هستند که در دو طرف مهره‌ها وجود دارند و مهره‌های ستون فقرات را به یکدیگر متصل می‌کنند. با تحلیل‌رفتن غضروف‌ها، استخوان‌های مفاصل روی همدیگر می‌لغزند. در نتیجه به هم فشار وارد کرده و دچار ساییدگی می‌شوند. این شرایط باعث بروز التهاب در مفصل‌ها و کمر درد می‌شود. عوامل خارجی مثل دمای هوا، اضافه وزن و تغذیه ناسالم هم بر بیشتر شدن التهاب استئوآرتریت و افزایش درد تاثیر می‌گذارند.
آرتریت پسوریاتیک
یکی دیگر از علل شایع آرتروز کمر، آرتریت پسوریاتیک است. این نوع آرتروز بر روی افرادی تاثیر دارد که مبتلا به پسوریاسیس هستند. پسوریاسیس یک اختلال خودایمنی است که باعث بروز لکه‌های خارشی و التهاب در پوست می‌شود. حدود ۲۰ درصد افرادی که دچار آرتریت پسوریاتیک می‌شوند، درد درد ناحیه کمر را تجربه می‌کنند. در برخی موارد این بیماری هم رشد بیش از حد استخوان‌ها باعث می‌شود مهره‌های کمر به همدیگر چفت شده و جوش بخورند. در چنین شرایطی است که احساس سفتی دائمی در کمر ایجاد می‌شود و دامنه حرکتی آن تا حد زیادی از دست می‌رود.
آرتریت واکنشی و آرتریت انتروپاتیک
هر دو نوع این آرتروزها هم باعث بروز علائم آرتروز کمر می‌شوند. آرتروز واکنشی در واقع با یک عفونت شروع می‌شود. معمولا عفونت‌های باکتریال مانند کلامدیا یا سالمونلا باعث ایجاد آرتریت واکنشی می‌شوند. بیماری آرتریت انتروپاتیک هم نوعی دیگر از آرتروز است که در اثر التهاب روده‌ها ایجاد می‌شود.
تشخیص آرتروز ستون فقرات
اگر احساس سفتی در کمر خود دارید، هنگام حرکت کمر شما صدا می‌دهد و دامنه حرکت کمرتان کم شده، ممکن است دچار آرتروز شده باشید. در این شرایط بهتر است برای بررسی مشکل به پزشک مراجعه کنید. پزشک در ابتدا به ارزیابی فیزیکی شما می‌پردازد تا نسبت به وجود التهاب یا ورم در محل درد مطمئن شود. چنانچه پزشک در ارزیابی فیزیکی نسبت به بروز آرتروز در ستون فقرات مشکوک شود، احتمالا آزمایش تشخیصی رادیولوژی تجویز می‌کند. در تصویر رادیولوژی هر مشکلی درمورد تراکم استخوان‌ها، از بین‌رفتن غضروف‌ها یا وجود خار استخوانی نمایش داده می‌شود و پزشک می‌تواند از روی آن بروز آرتروز را تشخیص دهد. البته رادیولوژی در روند درمان هم می‌تواند برای بررسی روند پیشرفت بیماری و میزان اثربخشی درمان هم به کار رود. در تشخیص آرتروز ممکن است پزشک آزمایش خون هم برای شما تجویز کند تا بتواند نوع آرتروز را مشخص کند. همچنین احتمال دارد برای تشخیص دقیق آسیب به یک متخصص روماتولوژیست ارجاع داده شوید. روماتولوژیست‌ها به طور تخصصی بر روی درد مفاصل کار می‌کنند.
درمان آرتروز کمر
معمولا روش‌های درمانی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، تسکین درد و کاهش علائم به کار برده می‌شود. برای درمان آرتروز ستون فقرات از درمان‌های خانگی گرفته تا عمل جراحی به کار می‌رود. پزشک شما معمولا یک یا چند روش زیر را برای درمان آرتروز کمر تجویز می‌کند:
درمان دارویی آرتروز ستون فقرات
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب رایج‌ترین داروهایی هستند که برای درمان آرتروز ستون فقرات تجویز می‌شوند. هدف از این داروها کاهش التهاب و تسکین درد کمر است. آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسین از جمله این داروها هستند که بدون نسخه هم می‌توان آنها را تهیه کرد. در صورتی که داروهای بدون نسخه نتوانند به کاهش درد آرتروز کمک کنند، پزشک احتمالا داروهای کورتونی و شل‌کننده‌های عضلانی را تجویز می‌کند. داروهای کورتونی برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند. در حالی که شل‌کننده‌های عضلات برای کاهش گرفتگی و اسپاسم عضلات درگیر تجویز می‌شوند.
تغییر در سبک زندگی
برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به کاهش فشار روی ستون فقرات و در نتیجه بهبود روند درمان بیماری کمک کند. ضمن اینکه سبک زندگی سالم بهترین راه برای پیشگیری از بیماری‌های ستون فقرات است. از جمله مهم‌ترین کارهایی که باید برای کمک به روند درمان انجام دهید، موارد زیر است:
کاهش وزن
همانطور که گفته شد، اضافه وزن از جمله عوامل خارجی تشدیدکننده آرتروز ستون فقرات است. داشتن اضافه وزن باعث می‌شود مهره‌های کمر در حالت معمول فشار بیشتری را تحمل کنند و احتمال تحلیل‌رفتن غضروف‌ها بیشتر شود. در نتیجه کاهش وزن از مهم‌ترین اقداماتی است که مبتلایان به آرتروز باید در برنامه درمانی بگنجانند.
تغذیه مناسب
عامل اصلی درد و ناراحتی آرتروز، التهاب در مفاصل است. یکی از راه‌هایی که میتوانید برای کاهش التهاب به کار بگیرید، اصلاح عادت‌های غذایی است. خوردن برخی غذاها می تواند به کاخش التهاب در بدن کمک کند. از جمله این غذاها می‌توان به ماهی، سیر، تخم کتان، گردو و روغن زیتون اشاره کرد.
نکشیدن سیگار
کشیدن سیگار یکی از مواردی است که آرتروز را تشدید می‌کند. اگر می خواهید درد کمتری تحمل کنید، باید کشیدن سیگار را کنار بگذارید.
مصرف‌نکردن الکل
الکل هم مثل سیگار از عوامل تشدید آرتروز است. مصرف الکل همواره باعث افزایش درد و ناراحتی برای مبتلایان به آرتروز می‌شود.
فیزیوتراپی برای درمان آرتروز کمر
استفاده از فیزیوتراپی برای درمان آرتروز هم یکی از راه‌هایی است که به مبتلایان توصیه می‌شود. فیزیوتراپی هم در زمینه کاهش درد و التهاب و هم در زمینه افزایش عملکرد مفاصل به بیماران کمک می‌کند. در فیزیوتراپی با استفاده از روش‌های درمان دستی و تمرین درمانی تلاش می‌شود مفاصل درگیر آرتروز دامنه حرکتی خود را به دست آورند. همچنین روش‌های طب سوزنی، ماساژ درمانی و الکتروتراپی هم به عنوان درمان‌های مکمل برای کاهش درد بیمار به کار می‌روند. البته این چند روش درمان قطعی ایجاد نمی‌کنند و تنها برای کاهش درد و ناراحتی بیمار استفاده می‌شوند. معمولا باید آنها را همراه با یک روش درمانی اصلی به کار برد.
عمل جراحی برای درمان آرتروز کمر
برای درمان آرتروز کمر معمولا از روش‌هایی که تا اینجا گفتیم استفاده می‌شود. در موارد زیادی این روش‌ها از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند و درد و ناراحتی بیمار را برطرف می‌سازد. اما در موارد نادری هم عمل جراحی برای مبتلایان به آرتروز تجویز می‌شود. در واقع فقط در دو حالت عمل جراحی به‌کار می‌رود. یکی مواردی که در اثر آرتروز استخوان‌های مفصل بر روی هم افتاده و جوش خورده باشند. حالت دیگر مواردی است که کمر درد ناشی از آرتروز بسیار شدید شده بطوریکه حرکات کمر را به طور کامل محدود کرده باشد.
پیشگیری از آرتروز ستون فقرات
سن، سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز و جنسیت می‌توانند در تشدید آرتروز نقش داشته باشند. البته این عوامل خارج از کنترل شما هستند. اما با رعایت برخی مسائل میتوانید از فشار روی مهره‌های ستون فقرات بکاهید. کم‌شدن فشار روی مهره‌های ستون فقرات احتمال بروز یا تشدید آرتروز کمر و علائم آن را کاهش می‌دهد.
وزن مناسب
قبلا هم اشاره کردیم که اضافه وزن چگونه باعث افزایش احتمال ابتلا به آرتروز می‌شود. پس بهتر است از همین الان فکری برای کم‌کردن وزن اضافی بکنید.
ورزش‌های کم‌فشار
انجام ورزش‌هایی با فشار کم مثل یوگا، کشش و شنا می‌تواند فشار روی ستون فقرات را کم کند.
رعایت حالت صحیح بدن
رعایت حالت‌های صحیح بدن در هر شرایطی کاهش فشار روی ستون مهره‌ها را در پی دارد. مخصوصا برای بلندکردن اشیا سنگین مراقب باشید که به کمر فشار وارد نکنید و از زانوها کمک بگیرید.
ورزش برای آرتروز کمر
ابتدا به پشت دراز بکشید. زانوها را خم کنید طوری‌که کف پاها روی زمین باشد. شکم را منقبض کنید. سپس عضلات کف لگن را هم منقبض کنید.( مثل حالتی که ادرار خود را نگه می‌دارید). لگن را کمی از زمین بلند کنید. چند ثانیه صبر کرده و سپس به حالت اول برگردید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
به پشت دراز بکشید. زانوها را خم کرده و دست‌ها را روی قفسه سینه جمع کنید. سر و شانه‌ها را از روی زمین بلند کنید تا انقباض را در شکم احساس کنید. سه ثانیه در این حالت بمانید و به بعد به حالت اول برگردید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
به پهلو دراز بکشید. زانوها را در زاویه ۹۰ درجه خم کنید و دست‌تان را زیر سر بگذارید. زانوی بالایی را به سمت بالا بلند کنید اما مراقب باشید که پاشنه دو پا بهم چسبیده باشند. پنج ثانیه در این حالت بمانید و بعد به حالت اول برگردید. این حرکت را در هر طرف ۱۲ بار تکرار کنید.
در حالت چهار دست و پا قرار گیرید. طوری‌که دست‌ها زیر شانه‌ها و زانوها زیر ران‌ها باشند. یک دست و پای مخالف آن را به سمت بالا بکشید. ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید و به حالت اول برگردید. این حرکت را برای هر طرف ۱۰ بار تکرار کنید.
روی زمین بنشینید و یک پا را به جلو دراز کنید. به آرامی به سمت نوک پا خم شوید و بالاتنه را به سمت پا بکشید. کشش باید در زیر پا حس شود. ۳۰ ثانیه در حالت کشش بمانید و به حالت اول برگردید. این حرکت را برای هر پا سه بار تکرار کنید.
به پشت دراز بکشید. طوری‌که زانوها خم باشند. حالا زانوها را به سمت قفسه سینه جمع کنید. ۳ ثانیه در این حالت بمانید و به بعد به حالت اول برگردید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
جمع بندی
آرتروز یکی از آسیب‌هایی است که در مفصل‌های ستون فقرات بروز پیدا می‌کند. بسته به اینکه کدام قسمت از ستون فقرات دچار آرتروز شود، علائم مختلفی در بدن ظاهر می‌شود. آرتروز کمر همان آرتروز ستون فقرات است که در ناحیه کمری آن ایجاد شده و باعث کمردرد می‌شود. برای درمان این بیماری از روش‌های درمان خانگی گرفته تا فیزیوتراپی به‌کار می‌رود. اما در موارد نادری که این موارد جوابگو نباشند، نیاز به عمل جراحی است.
منبع: healthline.com