حالت بدن؛ ستون سلامت جسم ما
حالت بدن ما، همان چیزی که خیلی به آن توجهی نداریم، یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر سلامت ما است. نه تنها سلامت جسمی ما تحت تاثیر حالت بدن است بلکه سلامت روانی ما هم میتواند از آن تاثیر بگیرد. چرا که داشتن حالت بدن مناسب و خوشفرم موجب افزایش اعتماد بنفس میشود. افرادی هم که به سلامت جسمشان توجه نشان میدهند معمولا از سلامت روانی بیشتری برخوردار هستند.
حتما شما هم مواجه بودهاید با افرادی که هنگام راه رفتن ناخواسته کمی کمر را خم میکنند. این افراد از درد کمر هم زیاد مینالند. همچنین افرادی که در بیشتر زمان استراحتشان، گوشی موبایل را در دست میگیرند. سر را به سمت گوشی خم میکنند. این افراد هم مرتب از درد گردن و یا حتی سر درد ناله میکنند. واقعیت این است که همان افرادی که سر را روی گوشی خم میکنند مدتی بعد دچار قوز در کمر میشوند. این افراد علاوه بر سردرد به کمر درد هم دچار میشوند. حتی ممکن است در تنفس هم به مشکل بر بخورند. همه این مشکلات از همان خمکردن زیاد سر و گردن شروع میشود.
تجربه ما در زمینه درمان بیماریهای اسکلتیعضلانی نشان میدهد، عامل اصلی بروز بسیاری از این بیماریها، فرم بدن است. از مشکلات زانو و درد پا گرفته تا انواع کمردرد و حتی سردرد هم ناشی از حالت بدن هستند.
حالت صحیح بدن چگونه است؟
حالت بدن را میتوان موقعیت قرارگرفتن سر و گردن، پاها و ستون فقرات نسبت به همدیگر در موقعیتهای مختلف در نظر گرفت. در وضعیت نشسته، ایستاده یا خوابیده بدن ما باید در حالتی قرار گیرد که شکل طبیعی بدن حفظ شود. در غیر این صورت حالت نامناسب بدن آسیب زننده میشود.
مهمترین قسمتی که وضعیت نامناسب بدن بر روی آن تاثیر میگذارد، ستون فقرات است. گذاشتن نام ستون فقرات بر روی این قسمت بیدلیل نبوده است. چرا که در واقع ستون بدن به شمار میآید. ستونی که بالاتنه و پایینتنه را بهم متصل میکند. عامل حرکت و تعادل بوده و در واقع مرکز فرماندهی حرکات جسم انسان است.
ستون فقرات؛ سنگری برای آسیبها
قرار گرفتن بدن در حالت نامناسب بیشترین فشار را به ستون فقرات وارد کرده و آن را از شکل طبیعی خود خارج میکند. این نقطه آغاز بروز انواع آسیبهای حرکتی است. برای مثال وضعیت نامناسب بدن باعث فشار بر روی دیسکهای بین مهرهای کمر میشود. این فشار میتواند بیرونزدگی دیسک کمر و کمر درد را ایجاد کند. نکته جالب در مورد حالت بدن این است که حتی ۲۰ دقیقه قرارگرفتن در حالت نامناسب هم میتواند تاثیر خود را بر روی بدن و بروز آسیب بگذارد.
انواع نافرمی در حالت بدن
ستون فقرات در حالت طبیعی دارای سه قوس کلی است. یک قوس در قسمت گردن، یک قوس در بالای کمر و یک قوس هم در پایین کمر وجود دارد که حالت s شکل به بدن میدهد. هرگونه تغییر شکل در این وضعیت طبیعی منجر به بروز آسیب در ستون فقرات میشود. مهمترین تغییر فرمهای بدن را در ادامه بررسی میکنیم.
کیفوز:
کیفوز یا قوز پشت حالتی است که قسمت بالایی ستون فقرات انحنای زیادی پیدا میکند و بدن به داخل خمیده میشود.
اسکولیوز:
خمیدگی بدن به سمت طرفین را اسکولیوز مینامند. در این حالت اگر از روبرو به بدن نگاه کنیم، وضعیت ستون فقرات به حالت s شکل یا c شکل در طرفین درآمده است.
سر رو به جلو:
در این حالت سر جلوتر از شانه ها قرار میگیرد. علت آن بروز کشیدگی در مهرههای گردن و مهرههای بالای ستون فقرات است. معمولا این حالت در اثر کارکردن زیاد با گوشی و کامپیوتر ایجاد میشود.
لوردوز:
در این حالت قوس پایین کمر زیادتر از حد معمول میشود و ستون فقرات به سمت داخل خمیدگی پیدا میکند. اصطلاحا به آن گودی کمر هم گفته میشود.
چگونه حالت بدن را اصلاح کنیم؟
اگر شما هم به هرکدام از نافرمیهای بدن دچار شدهاید، بهتر است هر چه سریعتر برای درمان آن فکری بکنید. همانطور که تاکنون تاکید کردهایم وضعیت نامناسب بدن سرآغاز شکلگیری بیماریهای مختلف است. اصلاح فرم بدن یکی از اصلیترین خدماتی است که در مراکز فیزیوتراپی به بیماران ارائه میشود. درمانگران با استفاده از روشهای تمرین درمانی، ورزشها و تمریناتی را به بیماران آموزش میدهند که انجام آنها به اصلاح فرم بدن کمک میکند.
استفاده از بریس برای نگه داشتن بدن در وضعیت مناسب هم یکی دیگر از روشهای درمانی فیزیوتراپیستها است. اما مهمتر از همه این ها رعایت حالت صحیح بدن در وضعیتهای مختلف توسط بیمار است. این حالتها توسط درمانگر به بیمار آموزش داده میشود. هرچند در ابتدای درمان رعایت آنها کار سختی است و تمرین زیادی میطلبد اما در صورتی که بیمار تمرکز خود را بر روی سلامتش خود قرار دهد، به مرور عادتهای قدیمی را ترک کرده و به رعایت حالت صحیح بدن عادت میکند. علاوه بر این به غیر از بیماران مبتلا به آسیب های حرکتی، برای افراد عادی هم رعایت حالت صحیح بدن جهت پیشگیری از بروز نافرمی و آسیبهای احتمالی لازم است.
در ادامه به مرور حالتهای صحیح بدن در موقعیتهای مختلف میپردازیم:
حالت صحیح بدن هنگام نشستن پشت میز:
هنگام نشستن پشت میز باید صندلی در ارتفاعی تنظیم شود که کف پا روی زمین قرار گیرد و در زانوها زاویه ۹۰ درجه ایجاد شود. باسن باید در انتهای صندلی قرار گیرد و کمر کاملا به پشتی صندلی بچسبد. در قسمت لگن هم باید بین کمر و رانها زاویه ۹۰ درجه برقرار باشد. کمر باید صاف بوده و شانهها رو به عقب قرار گیرند.
اگر با کامپیوتر کار میکنید، باید ارتفاع صفحه نمایش کامپیوتر را طوری تنظیم کنید که لبه بالای آن با چشمهای شما موازی باشد. همچنین ارتفاع میز هم باید به گونهای باشد که وقتی دستها روی میز قرار میگیرد، در آرنج زاویه ۹۰ درجه ایجاد شود.
حالت صحیح بدن در زمان خوابیدن:
برای حفظ وضعیت صحیح بدن در حین خوابیدن باید مراقب باشیم که همان حالت طبیعی ستون فقرات حفظ شود و سر تا پای بدن در یک راستا قرار گیرند. بهترین حالت خواب، خوابیدن به پشت و خوابیدن به پهلو است. خوابیدن روی شکم بدترین حالت است. همچنین تشک باید زیاد نرم یا زیاد سفت نباشد. طوری باشد که قوسهای کمر را بپوشاند و به بدن فشار وارد نکند.
در زمان خوابیدن به پشت باید از بالشی نازک استفاده کنید تا سر را به جلو خم نکند و پشت گردن را حفاظت کند. همچنین از یک بالشتک برای زیر زانو استفاده کنید.
اگر طبق عادت بیشتر به پهلو میخوابید، بهتر است بالشی ضخیمتر داشته باشید. بالشی که گردن شما را در راستای ستون فقرات نگه دارد. در این حالت هم بهتر است بالشتکی برای بین زانوها داشته باشید.
حالت صحیح بدن در زمان ایستادن:
هنگام ایستادن هم راه حفظ وضعیت صحیح بدن، نگه داشتن کمر و گردن در راستای پاها است. در این موقعیت سینهها رو به جلو و شانهها به عقب میروند. در این حالت انحنای طبیعی ستون فقرات حفظ میشود. همچنین باید مراقب باشید که وزن بدن را به طور مساوی روی هر دو پا بیندازید.
حالت صحیح بدن در هنگام بلند کردن اجسام:
در زمانی که قصد بلند کردن اجسام از روی زمین را دارید، باید حتما روی زانو خم شوید. هرگز کمر را خم نکنید. کنار جسم مورد نظر زانو بزنید، ابتدا آن را تا زانو بالا آورده و سپس روی زانو بایستید. در طی این حرکات کمر را صاف و سر را بالا بگیرید. همچنین برای حمل جسم هم بهتر است آن را نزدیک بدن در ناحیه ناف نگه دارید.
جمعبندی
رعایتنکردن وضعیت صحیح بدن در شرایط مختلف میتواند منجر به بروز نافرمی در بدن شود. نافرمی در بدن در درازمدت بیماریهای اسکلتی عضلانی مختلفی را بوجود میآورد.
اصلاح حالت بدن یا اصلاح پاسچر یکی از مهمترین اقداماتی است که در درمانهای فیزیوتراپی انجام میشود. مرکز توانبخشی و فیزیوتراپی یزد نیز برای اصلاح حالت بدن بیماران از روشهای تمرین درمانی و درمانهای دستی استفاده میکند.